Hasło: KIJÓW

30.08.2013

Hasło: KIJÓW

      Gdyby ktoś, będąc na Ukrainie, został zatrzymany przez policję, niech wie, że na pytanie o cel podróży należy odpowiedzieć „Kijów”. Wierzcie, puszczą od razu i jeszcze wskażą drogę. Sposób ten odkryli turyści z Tomaszowa, którzy pod patronatem Uniwersytetu Trzeciego Wieku w dniach 22-25 lipca wybrali się na wycieczkę do stolicy Ukrainy.

      O Polakach i Ukraińcach mówi się „pobratymcy”. Określenie to odnosi się przede wszystkim do – nazwijmy to górnolotnie – więzów krwi. Mam tu na myśli oczywiście słowiańskie korzenie, bo naród Słowiański (różnie określany przez badaczy czy poetów, Słowacki mówi na przykład o plemieniu Wenedów, do czego dopisana jest już obszerna ideologia) obejmował między innymi tereny Polski i Ukrainy. Sienkiewicz osadza akcję „Ogniem i mieczem” w położonym niedaleko Krzemieńca Zbarażu. O Krzemieńcu też nie wspominam bez powodu, gdyż swego czasu był to największy ośrodek polskości na Wołyniu jaki można sobie było tylko wymarzyć. Pomijając nawet postać Juliusza Słowackiego, który przecież urodził się w tej miejscowości, sława dawnego Liceum Krzemienieckiego niosła się na całą Europę. Z Liceum Wołyńskiego pozostały teraz tylko mury i fotografie, i wspomnienia… niemniej Krzemieniec był i jest w dalszym ciągu obowiązkowym punktem na trasie turystów z Polski i tam też na chwilę zatrzymała się wycieczka z Tomaszowa. Ale od początku…

      Celem podróży trzydziesto pięcioosobowej grupy był Kijów. Miasto położone jest na wzgórzach nad rzeką Dniepr. I na pierwszy rzut oka może tego nie widać, ale płynąc statkiem po Dnieprze wycieczkowicze przyznali, że rzeka ta jest co najmniej dwa razy tak szeroka jak Wisła. Ze statku obejrzeć można było szereg cerkwi położonych wzdłuż rzeki oraz wysoki na 62 metry pomnik Matki Ojczyzny. Posąg przedstawia postać kobiety, która w prawym ręku trzyma wysoko uniesiony miecz, a w lewej tarczę z herbem ZSRR.

      Nad placem głównym – Majdanem Niepodległości wznoszą się dwie kolumny na których widnieją wizerunki dziewicy z laurem w dłoniach – symbolu młodej Ukrainy, i Michała Archanioła patrona kraju.

      Światowym dziedzictwem kultury UNESCO jest w Kijowie Sobór Świętej Sofii zwany też Soborem Mądrości Bożej. Cerkiew ta pochodzi z XI wieku czyli z czasów panowania Jarosława Mądrego, z tego okresu pochodzą również znajdujące się w soborze freski i mozaiki ręki artystów bizantyjskich. Obecnie cerkiew służy jako muzeum dostępne odwiedzającym je turystom.

      Ze znaczniejszych zabytków miasta można wymienić odwiedzaną przez naszą grupę cerkiew św. Andrzeja czy cerkiew Michała Archanioła, a przede wszystkim należy wspomnieć Ławrę Kijowsko-Peczerską. Jest to jeden z trzech klasztorów męskich obecnych na Ukrainie i podobnie jak Sofia Kijowska znajduje się na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Ławra peczorska zajmuje obecnie ogromny obszar i podzielona jest na Ławrę Górną i Dolną. Teren Górnej Ławry znajduje się pod zarządem państwowym, a budynki w większości służą jako muzea i sale wystawowe. Dolna natomiast została przekazana w zarząd Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej patriarchatu moskiewskiego, tutaj także znajduje się siedziba metropolity Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej, który zgodnie z dawną tradycją ukraińską jest także przełożonym Ławry Peczerskiej.

      Wiele emocji wzbudził natomiast Memoriał Pamięci Ofiar Hołodomoru 1932-33. pomnik upamiętnia okres Wielkiego Głodu będącego rezultatem stalinowskiej przymusowej kolektywizacji rolnictwa i walki z „kułakami”, A także świadomej eksterminacji ludności przez bolszewickich zbrodniarzy, poprzez zagłodzenie, od 4 do 6 – szacunki są różne – m i l i o n ó w mieszkańców Ukrainy w latach 1932-33.

      Dodatkową atrakcją na drodze do stolicy Ukrainy był szesnastowieczny zamek w Dubnie wzniesiony przez Konstantego Ostrogskiego. Twierdza uchodziła za jedną z najsilniejszych na Wołyniu, o czym może świadczyć sam fakt, że oparła się najazdom Kozaków w 1648 i wojskom moskiewskim w 1660.

      Nie była to jedyna twierdza na szlaku tomaszowskiej wycieczki. Przed Dubnem, we wsi Tarakanów, miedzy skalami i gęsto zalesionym terenem znajduje się fort Zahorce. Zbudowany pod koniec XIX wieku jako twierdza stojąca na staży granic cesarstwa rosyjskiego. Jak wykazała historia, fort najlepiej przysłużył się nie budowniczym a armii polskiej w lipcu 1920 roku, odgrywając ogromną rolę w działaniach przeciwko bolszewickiej armii W. Budionnego.

      Na Ukrainę jedzie się przede wszystkim by zwiedzać cerkwie, ale gdzieś w centrum państwa bije serce polskie - Berdyczów położony 200 km od Kijowa. Wiąże się z nim kilka znanych powiedzonek jak na przykład „pisz do mnie na Berdyczów” co obecnie oznacza tyle co „nie chcę cię znać”. Dlaczego jednak Berdyczów jest tak ważnym miejscem dla Polaka? Po pierwsze znajduje się tam klasztor karmelitów, a po wtóre jest to trzecie po Jasnej Górze i Ostrej Bramie miejsce kultu Matki Bożej. W kościele odbywa się nieustanna adoracja Najświętszego Sakramentu, a wierni z miasteczka i okolic gromadzą się przed obrazem Matki Bożej Śnieżnej by błagać o laski. Berdyczowski klasztor nie miał tego szczęścia co Częstochowa czy Wilno, odzyskany przez karmelitów w latach ’90 XX wieku powoli przechodzi renowacje. Na terenie klasztoru powstanie wkrótce muzeum, urodzonego w Berdyczowie, Józefa Konrada Korzeniowskiego. Berdyczowski klasztor jest także ważnym miejscem dla samych Tomaszowiaków, gdyż zarówno w Berdyczowie jak i w tomaszowskim Sanktuarium czczona jest Matka Boża Szkaplerzna, a odpust ku Jej czci w obu parafiach obchodzony jest 16 lipca.

      Wakacyjna „podróż na wschód” wpisała się już w kanon wycieczek Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Z roku na rok program jest inny, bogatszy i zachęcający do odkrywania zabytków Ukrainy i Polski u naszych najbliższych sąsiadów.

Agnieszka Skawińska