Kultura ludowa

28.02.2014

Kultura ludowa

      Zaraz po Nowym Roku, wypoczęci, z nadzieją na spełnienie swoich marzeń, zjawili się licznie Seniorzy aby wysłuchać wykładu pani Agnieszki Skawińskiej n.t. kultury ludowej, w tym wypadku kultu świętego Mikołaja.

      Szereg elementów kultu tego świętego dowodzi, iż stanowi on kontynuację kultu słowiańskiego boga Welesa (Wołosa).

      Wykład połączony z prezentacją multimedialną opracowała, przywołując przede wszystkim książkę B. A. Uspienskiego „Kult św. Mikołaja na Rusi”.

      Weles był prawdopodobnie bogiem zmarłych, skojarzonym ze sferą chtoniczną, płodnością, urodzajem, bogactwem. Przypisywano mu opiekę nad bydłem, był uważany za boga magii. Mikołaj i Wołosa łączy związek z bogactwem, obfitością, płodnością, itp.

      Kult Mikołaja, który łączy go z kultem Wołosa przedstawia się w obrzędach chociażby malowania i gotowania jajek. Np. na Syberii w dzień wiosennego Mikołaja (9 maja) chodzi się do lasu gotować jajka, przy czym uprzednio się te jajka gomaluje. Z kolei na Białorusi w ten dzień obchodzono konie ze wszystkich stron z jajkiem w ręku, a następnie gładzono nimi konie po grzbiecie. Jajko w tradycji związane jest zarówno z kultem zmarłych jak i z płodnością, przypisuje się im też moc uzdrawiającą. Maluje się je zwykle na kolor czerwony i żółty, co związane jest ze sferą demoniczną w kulturze ludowej.

      Wykładowczyni szczegółowo omówiła także wschodniosłowiańską realizację mitu Gromowładcy i Węża/Smoka oraz odpowiadające mu chrześcijańskie zestawienie Eliasza i Mikołaja. Znane jest np. ukraińskie powiedzenie, że „gdy grzmi grom, wtedy po niebie jeździ prorok Eliasz lub Pan Bóg”, gdzie Eliasz określany jest jako zarządca burz, przeciwstawiony mu Mikołaj jest zawsze dobrym świętym, broniącym ludu.

      Ciekawostką jest kult ikony świętego Mikołaja. Do Mikołaja zwracano się we wszystkich potrzebach, a w przypadku kiedy święty nie spełnił próśb odnotowuje się przypadki karania ikony.

      Pani Agnieszka Skawińska zaciekawiła słuchaczy zarówno tematem jaki i formą jego przedstawienia. O zainteresowaniu świadczą liczne pytania słuchaczy skierowane do niej i żywa dyskusja po wykładzie. Słuchacze UTW zaprosili panią A. Skawińską na kolejne spotkania.